Welstand en omgevingskwaliteit

Als u een vergunning aanvraagt voor een bouwwerk dan beoordeelt een welstandscommissie (of in de toekomst een commissie omgevingskwaliteit) uw plannen. Deze commissie bewaakt de kwaliteit van de gebouwde omgeving. De commissie doet dit aan de hand van de Welstandsnota (of Nota Omgevingskwaliteit) van uw gemeente. In deze Nota staan criteria voor veelvoorkomende en kleine bouwwerken zoals dakkapellen (objectgerichte criteria) en criteria voor bepaalde gebieden (gebiedsgerichte criteria). Het gaat bij een dergelijke beoordeling altijd om een Omgevingsplanactiviteit, dus het ruimtelijke deel van de Omgevingsvergunning. Een en ander is bepaalt in artikel 22.29 van het gemeentelijke Omgevingsplan (Bruidsschat).

De komende jaren moeten de gemeentes al hun beleid onderbrengen in het gemeentelijke Omgevingsplan, dus ook de Welstandsnota. Het idee is dat er gesloten en open normen komen. Gesloten normen gaan typisch over afmetingen en andere objectief te toetsen zaken. Open normen zijn minder concreet en meetbaat. Veel regels gaan uit van een goede aansluiting op de omgeving en het karakter van het pand zelf. Daarmee is niet gezegd dat afwijkende architectuur nooit mogelijk is. Daar zal de commissie dan waarschijnlijk wel extra kritisch naar kijken, omdat het er ten opzichte van de omgeving uitspringt.

Restauratie en verbouw van monumenten is meestal vergunningsplichtig, en wordt ook door de commissie Omgevingskwaliteit beoordeeld. Voor deze plannen schuift een expert bouwhistorie aan.

Een welstandsvergadering is in principe openbaar, waar het mogelijk is een plan toe te lichten. Commissies vergaderen meestal op een vaste dag, een aantal keer per maand. 

Sneltoetscriteria

Kleine standaard bouwplannen worden getoetst via de zogenaamde sneltoetscriteria of objectgerichte criteria. Hierin staat bijvoorbeeld hoe groot een dakkapel aan de voorkant mag zijn, hoe zonnepalenen in het beschermd stadsgezicht moeten worden gelegd en wat de regels zijn voor een vergunningplichtige aanbouw. Als uw plannen voldoen aan de sneltoetscriteria krijgt u vrijwel zeker toestemming. Het is dus de moeite waard de welstandsnota te bestuderen voordat u een plan verder uitwerkt.

Welstandsvrij

In twee gevallen speelt de welstandscommissie geen rol: als het gaat om vergunningsvrij bouwen én als een gemeente (voor een bepaald gebied) de welstandstoets heeft afgeschaft. Dit komt o.a. veel voor in gebieden waar kavels voor vrijstaande woningen worden uitgegeven, om naar eigen smaak een droompaleis te bouwen. Gemeentes kennen wel een excessen-beleid. Als een vergunningsvrij of bestaand gebouw zeer ernstig detoneert of storend is, kan de gemeente ingrijpen. Dit staat in artikel 22.7 van het gemeentelijke Omgevingsplan. 

Vanaf januari 2013 kan de gemeente bepalen welke plannen nog worden voorgelegd aan een welstandscommissie of stadsbouwmeester, en welke door een ambtenaar kunnen worden getoetst. Dit verschilt dus per gemeente. Het zou dus goed kunnen dat in de toekomst minder plannen worden voorgelegd aan welstandscommissies.  >Lees meer