Wat mag ik vergunningsvrij bouwen?

Vanaf 1-1-2024 is sprake van een Omgevingsplanactiviteit (ruimtelijk) en een Bouwactiviteit (technisch). Beiden kunnen onafhankelijk van elkaar óf vergunningsplichtig zijn, óf vergunningsvrij. Het is inmiddels een heel zoekplaatje, maar veel omgevingsplan-vergunningsvrije bouwwerken, zoals een bijgebouw in het achtererfgebied of een dakkapel aan de achterkant, zijn ook technisch vergunningsvrij. De regels overlappen en veel van de regels van vóór 2024 gelden nog steeds. Als u twijfelt kunt u altijd even met de gemeente overleggen.

Bouwactiviteit technisch

Veel technische bouwactiviteiten zijn vergunningsvrij, met name als het gaat om bouwwerken tot 5 meter hoog. Maar ook dakkapellen en zonnepanelen zijn Bouwtechnisch vergunningsvrij.

Hieronder de meest voorkomende bouwtechnisch vergunningsvrije activiteiten:

• Een op de grond staand bouwwerk met of zonder een dak, niet hoger dan 5 meter
• Een dakkapel
• Dakraam
• Zonnepanelen
• Erfafscheidingen tot 2 meter hoog
• Kozijn, kozijninvulling of gevelpaneel
• Sport of speeltoestel (tot 4 meter hoog)
• Isolatiewerkzaamheden aan de binnenkant en in een spouw
• Verbouwingen (zonder constructieve wijzigingen of wijzigingen brandcompartiment)

Let op: het is pas helemaal vergunningsvrij als ook geen vergunning nodig is voor de omgevingsplanactiviteit.

Omgevingsplanactiviteit

De Omgevingsplanactiviteit heeft betrekking op de ruimtelijke regels, zoals hoogte, oppervlak en locatie van een bouwwerk. Deze regels staan gedeeltelijk in het Besluit Bouwwerken Leefomgeving  (artikel 2.29-2.31) en gedeeltelijk in het Omgevingsplan van de gemeente, voorlopig o.a. artikel 22.27 en 22.36 (de zogenaamde bruidsschat). Deze regels komen uiteindelijk elders in het Omgevingsplan te staan, met name artikel 5 van het Omgevingsplan. Veel omgevingsplanactiviteiten zijn vergunningsvrij als het vanaf de openbare weg beperkt zichtbaar is of weinig impact heeft. Aan de voorkant is vergunningsvrij minder mogelijk.

De ruimtelijke regels voor o.a. vergunningsvrije bijbehorende bouwwerken en dakkapellen aan de voorzijde zijn niet meer landelijk geregeld. Gemeentes kunnen de zelf regels aanpassen. De kans is groot dat, als de regels worden aangepast, dit om een versoepeling zal gaan. Zie bijvoorbeeld de verruiming regels vergunningsvrij bouwen van de gemeente Haarlemmermeer.

Typische (omgevingsplan) vergunningsvrije bouwwerken zijn:

• Erfafscheidingen tot 1 meter hoog vóór de woning, en tot 2 meter achter de woning
• Dakkapellen op het achterdakvlak
• Bijgebouwen en aanbouwen in het achtererfgebied
• Gevelwijzigingen aan de achtergevel
• Inpandige verbouwingen

In het gemeentelijke Omgevingsplan, meestal artikel 22.27, staat in welke gevallen een bouwwerk óók vergunningsvrij is vwb de Omgevingsplanactiviteit, mits passend in het betreffende bestemmingsplan. Dit kan een verruiming van de vergunningsvrije mogelijkheden betekenen. Check daarvoor het Bestemmingsplan van het betreffende gebied via Regels op de Kaart.

Let op: Ook al is iets vergunningsvrij voor de Bouwactiviteit én de Omgevingsplanactiviteit, u moet altijd voldoen aan de bouwtechnische regels (voorheen het Bouwbesluit). Er geldt ook nog steeds een zorgplicht als het gaat om beschermde diersoorten zoals vleermuizen of gierzwaluwen.

Vrijwel nooit vergunningsvrij:

• Een verblijfsruimte op een tweede laag;
• Het toevoegen van een woning (tenzij mantelzorgwoning);
• Bouwen aan of bij een recreatiewoning of woonwagen;
• Een dakterras of balkon;
• In een beschermd stads- of dorpsgezicht (beperkt) en bij of aan een monument;
• Inpandige constructieve wijzigingen.

Goed om te weten:

• Vergunningsvrij is niet regelvrij (technische bouwregels gelden altijd!)
• Overleg altijd van te voren met uw buren (dat zou u toch ook op prijs stellen)
• Niet vergunningsvrij? Vraag een Omgevingsvergunning aan! U betaalt leges (kosten vergunning) en kan niet meteen beginnen, maar dat wil niet zeggen dat uw plan onmogelijk is. Een omgevingsvergunning heeft u in principe binnen 8 weken en mogelijk sneller!